Η σπονδυλική στήλη είναι μια δυνατή και εύκαμπτη κατασκευή. Συγκρατεί το κεφάλι, και το θώρακα και επιτρέπει την κίνηση προς κάθε κατεύθυνση. Αν ήταν ίσια και άκαμπτη θα περπατούσε ο άνθρωπος όπως ένα ρομπότ. Η εύκαμπτη ΣΣ συγκρατείται στη θέση της με τη βοήθεια των μυών που είναι ελαστικοί και διατατοί, δίνοντας τη δυνατότητά για κλίση και στροφή σε οποιαδήποτε κατεύθυνση. Φανταστείτε πόσες κινήσεις γίνονται συγχρόνως όταν σκύβει κάποιος να δέσει τα παπούτσια του η να κλωτσήσει τη μπάλα.
Η ΣΣ περιβάλλει το νωτιαίο μυελό όπως το περίβλημα ενός ηλεκτρικού καλωδίου, προστατεύοντας τη δέσμη των νεύρων (ριζών) που απαρτίζουν το νωτιαίο μυελό. Από κάποιο σημείο κάθε σπονδύλου υπάρχουν τα διάκενα, τα τρήματα από όπου εξέρχονται για να διανεμηθούν σε κάθε μέρος του σώματος .
Η ΣΣ περιλαμβάνει 34 σπονδύλους και απαρτίζουν πέντε περιοχές. Την αυχενική που έχει 7 σπονδύλους, τη θωρακική με 12 και την οσφυϊκή με 5. Όλοι αυτοί οι σπόνδυλοι είναι μεταξύ τους ανεξάρτητοι και διαχωρίζονται από τον επόμενο με το μεσοσπονδύλιο δίσκο. Οι υπόλοιποι 10 σπόνδυλοι είναι το ιερό και ο κόκκυγας που έχουν από 5 σπονδύλους συνοστεωμένους (ενωμένους) μεταξύ τους χωρίς μεσοσπονδύλιο δίσκο. Η συνοστέωση αυτή ολοκληρώνεται με την ωρίμανση του σκελετού μετά την εφηβεία. Ο κόκκυγας αποτελεί το κατάλοιπο της ουράς των ζώων.
Οι Σπόνδυλοι έχουν διαφορετικό σχήμα και μέγεθος και μεγαλώνουν σε μέγεθος όσο κατεβαίνουμε χαμηλότερα στη ΣΣ. Υπάρχουν αρκετές διαφορές μεταξύ τους αλλά έχουμε και κοινές ομοιότητες. Κάθε ένας έχει ένα μεγάλο κυλινδρικό σώμα εμπρός και ένα οπίσθιο τόξο. Το τόξο έχει προεξοχές στο πίσω μέρος και στα πλάγια (έκφυση μυών και συνδέσμων) ακόμα έχει και τις σπονδυλικές αρθρώσεις που ενώνονται μεταξύ τους. Στο κέντρο του σπονδύλου μεταξύ σώματος και τόξου σχηματίζεται το τρήμα (κενό) που όλα τα τρήματα σχηματίζουν το νωτιαίο σωλήνα που κατέρχεται ο νωτιαίος μυελός στη ΣΣ. Αν ο σωλήνας αυτός στενέψει για διάφορους λόγους τότε συμπιέζεται ο νωτιαίος μυελός και έχουμε διάφορα συμπτώματα. Όταν οι σπόνδυλοι ενώνονται μεταξύ τους αφήνουν κενά στο πλάι (μεσοσπονδύλια τρήματα) από όπου εξέρχονται της ΣΣ. Αρκετές φορές διάφορα αίτια στενεύουν τα τρήματα και συμπιέζουν τα νεύρα που δίνουν και αυτά ενοχλήματα.
Η ΣΣ δεν είναι ευθειασμένη, αλλά κάνει φυσιολογικά, την αυχενική λόρδωση, τη θωρακική κύφωση και την οσφυϊκή λόρδωση. Τα κυρτώματα αυτά κάνουν τη ΣΣ πιο ισχυρή, βοηθούν στην απορρόφηση των κραδασμών στο τρέξιμο στα πηδήματα και για διατηρεί ο άνθρωπος την ισορροπία του. Οι καμπύλες αυτές πρέπει να διατηρούνται σε ορισμένα όρια αν αυξηθούν τότε σημαίνει παθολογική ΣΣ που πιθανό να οδηγήσει σε προβλήματα.
Οι σπόνδυλοι ανάλογα με τη θέση τους (πού βρίσκονται) παίρνουν και την ονομασία τους πχ. Α4 είναι ο τέταρτος Αυχενικός ή C4 (cervical) στη σειρά αυχενικός σπόνδυλος, ο Θ4 είναι ο τέταρτος θωρακικός (thoracic) και ο Ο2 είναι ο δεύτερος οσφυϊκός (Lumbar), ενώ Ι1 είναι ο πρώτος ιερός.
Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι βρίσκονται μεταξύ των σωμάτων των σπονδύλων που συγκρατούν αλλά και προφυλάσσουν τους σπονδύλους. Αποτελούνται από εξωτερικό τμήμα που λέγεται δακτύλιος και το εσωτερικό που μοιάζει με μαλακή σιλικόνη (για απορρόφηση κραδασμών) και λέγεται πυρήνας. Ο δίσκος παρά τη στερρότητα του και τη σύνδεση του με τα σώματα των σπονδύλων επιτρέπει μικροκινήσεις.
Οι Αυχενικοί Σπόνδυλοι διαφέρουν από τους υπόλοιπους όχι μόνο από το μικρότερο μέγεθος αλλά έχουν επιπλέον ένα δεύτερο τρήμα στο πλαϊνό τους μέρος που δημιουργούν το σπονδυλικό τρήμα για τη δίοδο της σπονδυλικής αρτηρίας που περνά για να αιματώσει τον εγκέφαλο που και αυτή είναι καλά προφυλαγμένη με οστέινη περιχαράκωση. Ο πρώτος αυχενικός (Α1) λέγεται Άτλας και έχει διαφορετικό σχήμα μοιάζει με δύο τόξα ενωμένα (ένα μπροστά ένα πίσω), το όνομα του το πήρε από το μυθικό ήρωα της αρχαιότητας που στήριζε τη γη με τους ώμους του. Ο Α2 σπόνδυλος λέγεται Άξονας διότι έχει τέτοια κατασκευή ώστε να επιτρέπει τις στροφικές κινήσεις του κρανίου με τον Άτλαντα, δεξιά- αριστερά.
Οι 12 θωρακικοί σπόνδυλοι είναι μεγαλύτεροι και ισχυρότεροι των αυχενικών αλλά με λιγότερη κινητικότητα. Σε κάθε ένα σπόνδυλο υπάρχει στο πλαϊνό μέρος, το σημείο που ενώνεται με τις πλευρές που ξεκινάνε από τα σημεία αυτά και περιορίζουν τη κίνηση τους.
Οι 5 οσφυϊκοί σπόνδυλοι είναι μεγαλύτεροι και ισχυρότεροι από τους θωρακικούς και πολύ πιο κινητικοί αφού απουσιάζουν οι πλευρές. Συγκρατούν σχεδόν όλο το βάρος του σώματος και είναι αυτός ένα λόγος για τη συχνή εκφύλιση της περιοχής αυτής στη ΣΣ.
Το ιερόν οστούν απαρτίζεται από 3 έως πέντε σπονδύλους που μεταξύ τους είναι ενωμένοι (συνοστεωμένοι) και συμπεριφέρεται σαν ένα ενιαίο οστούν. Η πλήρης συνοστέωση επισυμβαίνει με την ωρίμανση του σκελετού, στην ηλικία των δεκαοκτώ περίπου ετών.
Ο κόκκυγας αποτελείται από 3-5 μικρά οστά άλλοτε συνοστεομένα και άλλοτε όχι. Αποτελούν το κατάλοιπο της ουράς στο άνθρωπο.