Dr. Κωνσταντίνος Ζαχαρίου MD, PhD ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ
Ειδικός Συνεργάτης Απολλώνειου Ιδιωτικού Νοσοκομείου Λευκωσίας
ελ

Σκολίωση
Σπονδυλικής
Στήλης

Γενικά Σκολίωση ονομάζουμε κάθε κλίση (κύρτωση) της Σπονδυλικής Στήλης προς τα πλάγια. Ο Ιπποκράτης αναφέρει τη σκολίωση και η λέξη προέρχεται από το σκολιός, που σημαίνει στρεβλός, στραβός.

Είναι η τρισδιάστατη παραμόρφωση κατά την οποία δημιουργείται καμπύλη στο πλάι δεξιά ή αριστερά σε κάποιο μέρος (θώρακα, οσφύ) της ΣΣ. Φυσιολογικά δεν πρέπει να υπάρχει καμμία καμπύλη στη ΣΣ όταν τη βλέπουμε από μπροστά ή από πίσω. Υπάρχουν αρκετά είδη και τύποι σκολιώσεων. Συχνότερο είδος είναι η άγνωστης αιτίας (ιδιοπαθής) σκολίωση και ο συχνότερος τύπος είναι η θωρακική δεξιά και η διπλή.

Ανάλογα με την ηλικία που εμφανίζεται την διακρίνουμε σε βρεφική, νηπιακή, παιδική, εφηβική και ενηλίκων ή σε πρώιμη και όψιμη σκολίωση και ενηλίκων. Διάφορα αίτια δημιουργούν σκολίωση και χωρίζεται σε συγγενή, νευρομϋική-παραλυτική, από σύνδρομο, λειτουργική (κακή στάση) και η μεγάλη κατηγορία (90%) η ιδιοπαθής.

Ασυμμετρίες Σώματος

ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Βλέπε ‘’Οικογενειακό Oδηγό Σκολίωσης»

Κύφωση της
Σπονδυλικής
Στήλης

Κύφωση είναι η κατάσταση που η ΣΣ γέρνει μπροστά, πέραν του φυσιολογικού. Ο κόσμος, αυτό το ονομάζει ‘’καμπούρα’’. Κάθε άνθρωπος φυσιολογικά πρέπει να έχει από 20° μέχρι 40° (μοίρες) θωρακική κύφωση. Πέραν του ορίου αυτού η κύφωση θεωρείται παθολογική. Αρκετά αίτια μπορούν να οδηγήσουν σε παθολογική αύξηση της κύφωσης σε οποιαδήποτε ηλικία του ανθρώπου.

ΑΙΤΙΑ ΚΥΦΩΣΗΣ ΣΣ

Η ΝΕΑΝΙΚΗ - ΕΦΗΒΙΚΗ ΚΥΦΩΣΗ ( SCHEUERMANN'S )

Η αιτία της είναι άγνωστη. Εμφανίζεται στη εφηβική ηλικία, είναι αρχικά ανώδυνη και με την πάροδο του χρόνου αυξάνεται. Στα αρχικά στάδια δυνατόν να αντιμετωπιστεί με ειδικά προγράμματα γυμναστικής που πρέπει να είναι συστηματική και ελεγχόμενη. Αν δεν βελτιώνεται θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ειδικός διορθωτικός δυναμικός κηδεμόνας που να έχει την ικανότητα να ενεργεί δυναμική διόρθωση κατά την αναπνοή, πάντοτε χρειάζεται παρακολούθηση από τον ειδικό. Σε βαριές παραμελημένες περιπτώσεις η χειρουργική επέμβαση είναι η λύση αφού οδηγεί στη διόρθωση της παραμόρφωσης, βάζοντας τη ΣΣ στη φυσιολογική της θέση.

Η ΕΚΦΥΛΙΣΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΤΗΣ ΣΣ.

Η εκφυλιστική νόσος της ΣΣ οδηγεί σε προοδευτική κύφωση, λόγω προσβολής των μικροαρθρώσεων, των συνδέσμων, των θυλάκων, των μεσοσπονδυλίων δίσκων της ΣΣ. Εκτός από την παραμόρφωση, ο πόνος συνοδεύει τη παραμόρφωση. Η άσκηση δυνατόν να βοηθήσει, αν όχι και ο πόνος επιμένει τότε η χειρουργική επέμβαση δίνει τη λύση.

Προοδευτική Εκφυλιστική Κύφωση
Η ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΤΙΚΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ.

Η οστεοπόρωση και τα οστεοπορωτικά κατάγματα οδηγούν σε επώδυνη κύφωση και πιθανό και σε σκολίωση. Ανάλογα με το βαθμό της παραμόρφωσης και το πόνο η αντιμετώπιση συνήθως είναι χειρουργική. Σε πολύ μικρές παραμορφώσεις και σε πρόσφατα κατάγματα, ο ειδικός κηδεμόνας μπορεί να βοηθήσει.

ΟΙ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ.

Οι τραυματισμοί της ΣΣ συχνά οδηγούν σε κύφωση ή και σκολίωση της ΣΣ. Η θεραπεία είναι ανάλογη με το βαθμό της παραμόρφωσης.

ΟΙ ΦΛΕΓΜΟΝΕΣ (ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ).

Οι φλεγμονές (φυματίωση), κύστεις, όγκοι, νευροϊνωμάτωση και άλλα σπάνια νοσήματα δυνατόν να οδηγήσουν σε κύφωση της ΣΣ.

Σπονδυλόλυση
Σπονδυλολίσθηση

Η Σπονδυλολίσθηση ανήκει και αυτή στις παραμορφώσεις της ΣΣ μαζί με την σκολίωση και τη κύφωση επειδή δημιουργεί συνήθως μεγάλη τοπική κύφωση.

Σπονδυλόλυση (λύση του σπονδύλου) είναι μια ατέλεια (ανωμαλία) στις αρθρώσεις που ενώνονται οι σπόνδυλοι μεταξύ τους και αποτελεί ένα πολύ συνηθισμένο αίτιο οσφυαλγίας . Η συνηθέστερη εντόπιση είναι στο πέμπτο οσφυϊκό σπόνδυλο. Η ανωμαλία αυτή συνίσταται από χαλαρή σύνδεση των σπονδύλων μεταξύ τους, οι αρθρώσεις που συγκρατούν τους σπονδύλους στη θέση τους έχουν κάποιο πρόβλημα και η περιοχή αυτή δεν είναι σταθερή και εμφανίζεται ασταθής. Δηλαδή η ΣΣ στο σημείο της βλάβης, κινείται περισσότερο από το φυσιολογικό που δημιουργεί πόνο από τις αρθρώσεις και από τα μαλακά μόρια που συγκρατούν τους σπονδύλους στη θέση τους.

Λόγω της χρόνιας αυτής αστάθειας, ο ανώτερος του προβληματικού σπονδύλου μετατοπίζεται εμπρός παρασύροντας ολόκληρη τη ΣΣ. Αυτό ονομάζεται σπονδυλολίσθηση (ολίσθηση σπονδύλου), ενώ αν η ολίσθηση γίνει προς τα πίσω, λέγεται οπισθολίσθηση. Η όλη ανωμαλία εμφανίζεται στις αρθρώσεις η στον ισθμό (το οστούν που ενώνει το σώμα του σπονδύλου με το πέταλο (το εμπρόσθιο με το πίσω τμήμα του σπονδύλου).

 Τις περισσότερες φορές συνυπάρχει η σπονδυλόλυση με τη σπονδυλολίσθηση όχι όμως πάντοτε.

ΑΙΤΙΑ

Η σπονδυλολίσθηση ανάλογα με τα αίτια που την δημιουργούν τη διακρίνουμε (Wiltse) σε Τύπος (ή Αίτια):

  • Τύπος Ι, Συγγενής (ανωμαλία στη γέννηση) ή δυσπλαστική κατά την πρώιμη ανάπτυξη του σκελετού.
  • Τύπος ΙΙ, Ισθμική (αίτιο είναι το κάταγμα και η αστάθεια του ισθμού του σπονδύλου.
  • Τύπος ΙΙΙ, (είναι η εκφυλιστική), η αρθρίτιδα των μικρών αρθρώσεων των σπονδύλων.
  • Τύπος ΙV, (τραυματικής αιτιολογίας) οξύ κάταγμα των αρθρώσεων ή του συμπλέγματος των γειτονικών σπονδύλων.
  • Τύπος V: (παθολογικά αίτια (όγκοι, φλεγμονές, κύστεις κλπ).
  • Τύπος VI: Ιατρογενής ή Μετεγχειρητική (μετά από ανεπιτυχή χειρουργική επέμβαση).


Συμπτώματα:

Ο πόνος στη μέση (οσφυαλγία) είναι το συχνότερο σύμπτωμα, κυρίως στους ενήλικες, με δυσκολία στη βάδιση και σε άλλες περιπτώσεις βρίσκουμε ισχιαλγία (πόνος στο κάτω άκρο) μούδιασμα και αδυναμία. Στα παιδιά δυνατόν να απουσιάζει ο πόνος και σπανιότερο εμφανίζεται ισχιαλγία, συνήθως συνυπάρχει και βράχυνση των οπισθίων μηριαίων μυών. Βέβαια ο βαθμός της ολίσθησης και κυρίως η αστάθεια καθορίζουν την ένταση και τη βαρύτητα των ενοχλημάτων.

Ο πόνος που είναι το κυριότερο και συχνότερο ενόχλημα, η πίεση των νεύρων και ο βαθμός της ολίσθησης καθορίζουν το είδος της θεραπείας. Οι ενήλικες συχνότερα χρειάζονται χειρουργική αντιμετώπιση απ’ ότι τα παιδιά και υπολογίζεται ότι το 20% των ενηλίκων που πάσχουν από σπονδυλολίσθηση έχουν ανάγκη χειρουργείου.

Πρωταρχικός στόχος της χειρουργικής θεραπείας είναι η σταθεροποίηση της ασταθούς σπονδυλικής στήλης (πάντοτε με μεταλλικά υλικά), όπως και η αποσυμπίεση των νεύρων (ριζών) και η διεύρυνση του σωλήνα που συνήθως είναι στενεμένος.

Προϋπόθεση για χειρουργική επέμβαση είναι όπως πάντοτε η αποτυχία της συντηρητικής αντιμετώπισης που πρέπει να περιλαμβάνει τα παυσίπονα φάρμακα, τα αντιφλεγμονώδη, τη στηρικτική ζώνη και κυρίως την ειδική εκγύμναση όλων των μυών της σπονδυλικής στήλης.

Σκολίωση Ενηλίκων
Σπονδυλικής
Στήλης

Λέγοντας σπονδυλική παραμόρφωση στους ενήλικες εννοούμε τις μη φυσιολογικές καμπύλες που εμφανίζονται στους ασθενείς που έχουν συμπληρώσει την ηλικία της ωρίμανσης του σκελετού δηλαδή μετά την ηλικία των δέκα οκτώ ετών.

Οι παραμορφώσεις αυτές (σκολιωτικές καμπύλες) μπορεί να είναι αποτέλεσμα προϋπάρχουσας εφηβικής σκολίωσης γνωστής η παραμελημένης και εκφυλιστικής σκολίωσης (de novo). Αρκετές φορές η πρώτη διάγνωση έρχεται στην ηλικία των 40-50 ετών με κύριο ενόχλημα το πόνο στη ΣΣ ή κάτω χαμηλά στη μέση. Σε ασθενείς άνω των 70 ετών η συχνότητα είναι 30%. Οι σκολιώσεις της παιδικής ή εφηβικής ηλικίας με τη πάροδο του χρόνου επιδεινώνονται και με τις εκφυλιστικές αλλοιώσεις της ηλικίας δημιουργούν τα αίτια για πίεση στο νευρικό ιστό (ρίζες, νωτιαίο μυελό) με αποτέλεσμα την οσφυαλγία ή οσφυοϊσχιαλγία ή πόνο στους γλουτούς. Ακόμα εμφανίζεται παραμόρφωση στο σώμα, κλίση του κορμού προς τα εμπρός η και το πλάι, ανάλογα με τη παραμόρφωση δημιουργώντας την εκτός ισόρροπης θέσης του σώματος.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ

Ανάλογα με την ηλικία που εμφανίζεται την διακρίνουμε σε βρεφική, νηπιακή, παιδική, εφηβική και ενηλίκων ή σε πρώιμη και όψιμη σκολίωση και ενηλίκων. Διάφορα αίτια δημιουργούν σκολίωση και χωρίζεται σε συγγενή, νευρομϋική-παραλυτική, από σύνδρομο, λειτουργική (κακή στάση) και η μεγάλη κατηγορία (90%) η ιδιοπαθής.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Η διάγνωση δεν είναι δύσκολη ιδιαίτερα αν συνυπάρχει ασυμμετρία και ανισορροπία στο σώμα. Το ιστορικό, οι απλές ακτινογραφίες, η αξονικά και μαγνητική τομογραφία είναι πολύτιμα εργαλεία για διάγνωση αλλά και για εντόπιση των αιτίων του πόνου. Ακόμα η CT-μυελογραφία, το μπλοκ με εκχύσεις φαρμάκων των νεύρων και των αρθρώσεων μπορεί να βοηθήσουν.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει τη φυσιοθεραπεία ιδιαίτερα η άσκηση για μυϊκή ενίσχυση (σπουδαιότερο όλων) οι εγχύσεις φαρμάκων στις αρθρώσεις ή στις ρίζες, οι κηδεμόνες στήριξης (μόνο για το πόνο, όχι για διόρθωση), τα αντιφλεγμονώδη και παυσίπονα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν. Αν παρά την σωστή και συστηματική συντηρητική θεραπεία δεν βοηθήσουν τότε η χειρουργική θεραπεία έχει τον λόγο που το είδος της εξαρτάται από τα συμπτώματα, την ηλικία, την ευκαμπτότητα της παραμόρφωσης, το ιστορικό του ασθενούς και τη ποιότητα του οστού. Η εκσεσημασμένη οστεοπόρωση είναι αντένδειξη για χειρουργείο. Οι χειρουργικές επεμβάσεις περιλαμβάνουν τη περιορισμένη οπίσθια, τη μακρυά οπίσθια σπονδυλοδεσία, με ή χωρίς οστεοτομίες. Αν συνυπάρχει πίεση νεύρων θα απαιτηθεί απελευθέρωση αυτών που πιέζουν (δίσκοι, οστεόφυτα, σύνδεσμοι κλπ.). Βασικός κανόνας στη χειρουργική θεραπεία της σκολίωσης των ενηλίκων είναι ο βαθμός της διόρθωσης να μην επιδιώκεται το μέγιστο δυνατόν αλλά το αναγκαίο, δεν είναι όπως οι εφηβικές σκολιώσεις.